2014(e)ko azaroaren 7(a), ostirala
2014(e)ko azaroaren 4(a), asteartea
GIZA JARDUEREN ERAGINA
SUBSTANTZIA
KUTSAGARRIA
|
SORKUNTZA
|
ONDORIOAK
|
Erregai fosilak erabiltzeak (ikatza, petrolio...)
|
Berotegi efektua eta klima aldaketa:
|
|
S eta N oxidoak
|
Kalitate txarreko gasolina eta ikatza erretzeak
|
Euri azidoa:
|
CFC gasak
|
Industrialki egindako gasak: aerosolek, aire girotuko tresnak... erabiltzen dituztenak
|
Ozono geruza txikitzea:
|
Kedarra (hollín)
|
Ikatza eta beste erregai erretzean sortuak
|
Airean esekita geratzen dira:
|
Atmosferaren
gaineko eragina zuzentzea
|
|
Gobernuei dagozkien erabakiak
|
Banakoei dagozkigun erabakiak
|
|
|
2014(e)ko azaroaren 3(a), astelehena
EGURALDI-IRAGARPENAK ETA KLIMA
Antizikloia
|
Depresioa
|
|
Presio
atmosferikoa
|
Handia
|
Txikia
|
Haizea
|
Barnealdetik kanpoalderantz
|
Kanpoaldetik barnealderantz
|
Ondorioak
eguraldian
|
Eguzkitsua
|
Hezetasuna/Hodeiak/Prezipitazioak
|
Eguraldia versus Klima
- EGURALDIA: atmosferaren egoera leku eta une jakin batean
- Klima: Oso denboraldi luzean izandako eguraldiaren sintesiari klima deitzen diogu. Zehazteko, tenperaturak (maximoak eta minimoak) eta publiositatea (jasotako prezipitazio kantitatea) erabiltzen dugu. Klimagrama baten bidez adierazten dugu.
2014(e)ko urriaren 31(a), ostirala
HEZETASUNA ETA HODEIAK
¬ Aireak beti du hezetasuna, ur-lurrun eran
aire lehorreko kilogramo
batean dauden ur gramoak
¬ Hezetasunak bi iturri ditu:
Lurruntzea: Itsasoetan, ozeanoetan, ur
kontinentaletan eta, batez ere, lurzoru hezeetan gertatzen da.
Izaki bizidunen jarduera:
landareen eta animalien transpirazioan, eta arnastean birikietatik kanporatuko ur-lurrunean sortzen da.
¬ Aire beroak ur-lurrun gehiago izaten du
aire hotzak baino
Aire heze beroa hozten denean,
ur-lurruna kondentsatzen da (likido bihurtu)eta horrela, ur tanta txikiak sortzen dira:
§
Ihintza: Airearen eraginpean jarritako edozein objeturen gainean sortzen diren ur tanta txikiak. Tenperatura O ºC azpikoa bada: izotz zuria
§
Hodeiak: airean zintzilik, ur likidoaren tanta txikiz osatitako masak
PRESIO ATMOSFERIKOA ETA HAIZEA
¬ Airearen grabitate-erakarpenagatik presio atmosferikoa sortzen da
Egoera normaletan,
itsas-mailan 1024 milibarrekoa da (mb)
¬ ISOBARA: presio bereko puntuak lotzen
dituen lerro kurbatuak
AIREA MUGITU EGITEN DA
¬ Aire beroa aire hotza baino arinagoa da;
airea mugitzen da:
Aire beroa gorantz, presio
atmosferikoa gutxituz
Aire hotza beherantz, presio
atmosferikoa handituz
¬ Bi gune bereizten dira:
- DEPRESIOAK: inguruko baino presio atmosferiko txikiagoa
ANTIZIKLOIAK: inguruko baino presio atmosferiko handiagoa
DEPRESIOAK: inguruko baino
presio atmosferiko txikiagoa
¬ Airea beti antizikloietatik depresioetara
joaten da
Antizikloietan, erlojuaren
noranzkoan (kanpora)
Depresioetan, erlojuaren
kontrako noranzkoan (barnera)
¬ Antizikloi eta depresioen arteko presio-aldea
handia denean, haize zakarra
Isobara kopuru handia dago
Isobarak hurbilago daude
ATMOSFERAREN EGOERA. METEOROLOGIA
-
¬ EGURALDIA, une eta leku jakin bateko atmosferaren egoera da Eguraldi-iragarpenetan erakusten dira:§ Sateliteen argazkiak (Meteosat)§ Mapa meteorologikoak (antizikloiak eta depresioak)§ Mapa adierazgarriak (sinboloak)¬ METEOROLOGIA, atmosferaren nondik norakoak aztertzen ditu Tenperatura, prezipitazioak, airearen hezetasuna, presio atmosferikoaTRESNA METEOROLOGIKOAK¬ Termometroa: tenperatura neurtzeko¬ Barometroa: presio atmosferikoa¬ Higrometroa: airearen hezetasuna¬ Anemometroa: haizearen abiadura¬ Plubiometroa: prezipitazioak (metro koadroko jasotako ur kantitatea)¬ Haize-orratza: haizearen noranzkoa
2014(e)ko urriaren 30(a), osteguna
ATMOSFERAREN JATORRIA
- Hasieran
Lur-azala sumendiez estalita zegoen. Sumendi haiek airera askatzen
zituzten gas pilo bat, nagusiki: ur lurruna eta karbono dioxidoa.
- Ur
lurruna kondentsatuz joan zen eta jausi eta jalki zen azpiko lekuetan horrela, Hidrosfera sortu zen.
- Karbono dioxido kopurua (garai hartan atmosferaren %95) murrizten hasi zen landareen fotosintesiaren eta kareharriak sorkuntzaren esker.
- Oxigenoa fotosintesiaren ondorioz sortu zen %21eko kontzentraziora heldu arte.
2014(e)ko urriaren 28(a), asteartea
ATMOSFERAREN EGITURA
ALTUERAK
|
GERUZAK
|
EZAUGARRIAK
|
TENPERATURA
|
500
km-tik 1000 km-tara
|
EXOSFERA
|
·
Ia
ez dago airerik.
· Bertan
satelite artifizialak aurkitzen
dira
·
Izar uxoak eta aurora polarrak sortzen dira
|
|
80 km-tik 500 km-tara??
|
IONOSFERA
|
·
Gasak
elektrizitatuak daude
·
Gas
kopurua jaisten doa.
.
|
·
Zenbat eta
gorago, tenperatura altuagoa Eguzki-erradiazioek goiko aldea berotzen dutelako
|
40 km-tik 80 km-tara
|
MESOSFERA
|
·
40 Km-ko lodiera
·
Erdiko
geruza da
|
·
Zenbat eta
gorago, tenperatura baxuagoa (goi-goian
–
|
10 km-tik 40 km-tara
|
ESTRATOSFERA
|
·
30 km-ko lodiera
·
Gasak
geruzaztan kokatuta daude.
·
Goiko aldean
ozono sortzen da. Ozonosferak UV izpiak
iragazten ditu
|
·
Zenbat eta
gorago, tenperatura altuago
(goi-goian 17ªC) Ozono sortzeko erreakzioek beroa sortzen dutelako
|
0 km-tik ±10 km-tara
|
TROPOSFERA
|
·
10 Km-ko lodiera
·
Bertan
bizia dago
· Fenomeno
atmosferikoak
egoten dira
·
Aire
osoaren %90 dago
·
Erreakzio- hegazkin eta Hegazkin
supersonikoak hemendik mugitzen dira
|
·
Zenbat eta
gorago, tenperatura baxuago
(goi-goian – 55 ºC)
|
2014(e)ko urriaren 24(a), ostirala
Airearen konposizioa
- Atmosfera: Planetek bilgarri modura duten gas-estalkia.
- Airea: Lurraren atmosfera osatzen duen gas-nahastea.
AIREAREN KONPOSIZIOA
- Nitrogenoa %78
- Oxigenoa %21
- Beste batzuk %1
- Argona %0,9
- Ozona (oso proportzio txikia). Pozoitsua, baina Eguzkiaren erradiazio ultramoreak iragazten ditu.
- Karbono dioxidoa %0,003. Garrantzi handikoa:
- Ezinbestekoa da fotosintesiaren bidez materia organikoa sortzeko
- Berotegi _efectua eragiten duelako
Harpidetu honetara:
Mezuak (Atom)