HEZETASUNA ETA HODEIAK

¬  Aireak beti du hezetasuna, ur-lurrun eran

       aire lehorreko kilogramo batean dauden ur gramoak

¬  Hezetasunak bi iturri ditu:

       Lurruntzea: Itsasoetan, ozeanoetan, ur kontinentaletan eta, batez ere, lurzoru hezeetan gertatzen da.

       Izaki bizidunen jarduera: landareen eta animalien transpirazioan, eta arnastean birikietatik kanporatuko ur-lurrunean sortzen da. 

¬  Aire beroak ur-lurrun gehiago izaten du aire hotzak baino

       Aire heze beroa hozten denean, ur-lurruna kondentsatzen da (likido bihurtu)eta horrela, ur tanta txikiak sortzen dira:

§  Ihintza: Airearen eraginpean jarritako edozein objeturen gainean sortzen diren ur tanta txikiak.  Tenperatura O ºC azpikoa bada: izotz zuria

§  Hodeiak: airean zintzilik, ur likidoaren tanta txikiz osatitako masak

PRESIO ATMOSFERIKOA ETA HAIZEA

¬  Airearen grabitate-erakarpenagatik presio atmosferikoa sortzen da

       Egoera normaletan, itsas-mailan 1024 milibarrekoa da (mb)

¬  ISOBARA: presio bereko puntuak lotzen dituen lerro kurbatuak

            AIREA MUGITU EGITEN DA

¬  Aire beroa aire hotza baino arinagoa da; airea mugitzen da:

       Aire beroa gorantz, presio atmosferikoa gutxituz

       Aire hotza beherantz, presio atmosferikoa handituz

¬  Bi gune bereizten dira:

• DEPRESIOAK: inguruko baino presio atmosferiko txikiagoa

       ANTIZIKLOIAK: inguruko baino presio atmosferiko handiagoa

       DEPRESIOAK: inguruko baino presio atmosferiko txikiagoa

¬  Airea beti antizikloietatik depresioetara joaten da

       Antizikloietan, erlojuaren noranzkoan (kanpora)

       Depresioetan, erlojuaren kontrako noranzkoan (barnera)

¬  Antizikloi eta depresioen arteko presio-aldea handia denean, haize zakarra

       Isobara kopuru handia dago

       Isobarak hurbilago daude

ATMOSFERAREN EGOERA. METEOROLOGIA

• ¬  EGURALDIA, une eta leku jakin bateko atmosferaren egoera da
         Eguraldi-iragarpenetan erakusten dira:
  §  Sateliteen argazkiak (Meteosat)
  §  Mapa meteorologikoak (antizikloiak eta depresioak)
  §  Mapa adierazgarriak (sinboloak)
  ¬  METEOROLOGIA, atmosferaren nondik norakoak aztertzen ditu
         Tenperatura, prezipitazioak, airearen hezetasuna, presio atmosferikoa
  
  
                          TRESNA METEOROLOGIKOAK
  ¬  Termometroa: tenperatura neurtzeko
  ¬  Barometroa: presio atmosferikoa
  ¬  Higrometroa: airearen hezetasuna
  ¬  Anemometroa: haizearen abiadura
  ¬  Plubiometroa: prezipitazioak (metro koadroko jasotako ur kantitatea)
  ¬  Haize-orratza: haizearen noranzkoa

ATMOSFERAREN JATORRIA

• Hasieran Lur-azala sumendiez estalita zegoen. Sumendi haiek airera askatzen zituzten gas pilo bat, nagusiki: ur lurruna eta karbono dioxidoa.

• Ur lurruna kondentsatuz joan zen eta jausi eta jalki zen azpiko lekuetan horrela,  Hidrosfera sortu zen.

• Karbono dioxido kopurua (garai hartan atmosferaren %95)  murrizten hasi  zen landareen fotosintesiaren eta kareharriak sorkuntzaren esker.

• Oxigenoa fotosintesiaren ondorioz sortu zen %21eko kontzentraziora heldu arte.

ATMOSFERAREN EGITURA

ALTUERAK	GERUZAK	EZAUGARRIAK	TENPERATURA
500 km-tik  1000 km-tara	EXOSFERA	·         Ia ez dago airerik. ·    Bertan satelite artifizialak aurkitzen dira ·         Izar uxoak eta aurora polarrak sortzen dira
80 km-tik 500 km-tara??	IONOSFERA	·         Gasak elektrizitatuak daude ·         Gas kopurua jaisten doa. .	·         Zenbat eta gorago, tenperatura altuagoa Eguzki-erradiazioek goiko aldea berotzen dutelako
40 km-tik 80 km-tara	MESOSFERA	·         40 Km-ko lodiera ·         Erdiko geruza da	·         Zenbat eta gorago, tenperatura baxuagoa (goi-goian – 100 ºC
10 km-tik 40 km-tara	ESTRATOSFERA	·         30 km-ko lodiera ·         Gasak geruzaztan kokatuta daude. ·         Goiko aldean ozono sortzen da. Ozonosferak UV izpiak iragazten ditu	·         Zenbat eta gorago, tenperatura altuago (goi-goian 17ªC) Ozono sortzeko erreakzioek beroa sortzen dutelako
0 km-tik ±10 km-tara	TROPOSFERA	·         10 Km-ko lodiera ·         Bertan bizia dago ·         Fenomeno atmosferikoak egoten dira ·         Aire osoaren %90 dago ·         Erreakzio- hegazkin eta  Hegazkin supersonikoak hemendik mugitzen dira	·         Zenbat eta gorago, tenperatura baxuago (goi-goian – 55 ºC)

Efecto invernadero

Airearen konposizioa

• Atmosfera: Planetek bilgarri modura duten gas-estalkia.

• Airea: Lurraren atmosfera osatzen duen gas-nahastea.

AIREAREN KONPOSIZIOA

• Nitrogenoa  %78
• Oxigenoa %21
• Beste batzuk %1 
• Argona %0,9
• Ozona (oso proportzio txikia). Pozoitsua, baina Eguzkiaren erradiazio ultramoreak iragazten ditu.
• Karbono dioxidoa %0,003. Garrantzi handikoa: 
• Ezinbestekoa da fotosintesiaren bidez materia organikoa sortzeko 
• Berotegi _efectua eragiten duelako

LURRAREN ATMOSFERA